Eerste schetsontwerp
In het begin van de negentiger jaren heb ik gewerkt aan het ontwerp voor Centraal Wonen Dinslo in Zeist. Ik zal het ontwerpproces alleen in hoofdlijnen beschrijven.
De Centraal Wonengroep in Zeist had een project op het oog van ca 20 zelfstandige woningen, met projectvoorzieningen, betaande uit een ontmoetingsruimte, een wasmachineruimte, een hobbyruimte en een gemeenschappelijke tuin. Een goede gelegenheid om m'n ontwerpmethode 'veld en Volume' in te zetten. (Zie een eerdere post hieronder)
De locatie was in eerste instantie een smalle strook, tussen de Korte Bergweg en een bosrand. Op de illustrates hieronder loopt de Korte Bergweg langs de onderzijde en de bosrand aan de bovenzijde.
Het systematiek van 'Veld en Volume' leidde tot een eerste basisstysteem, te zien op de linker illustratie hieronder. De witte blokjes zijn voor de woningen, de groene strook staat voor de gemeenschappelijke tuin en de groene blokjes representeren de projectvoorzieningen. Aan de straatzijde de ontmoetingsruimte, in het midden de wasserette en achterin de hobbyruimte.
Deze basisstructuur was echter te diep en te smal voor de locatie.
Dankzij de plooibaarheid van deze structuur kon ik verschillende varianten voorstellen aan de bewonersgroep. Zij kozen voor de variant die te zien is op de rechter illustratie. De woningrijtjes en de groene strook zijn hier een kwartslag zijn gedraaid. Door de verschuiving van de rijtjes is aan de straatkant een pleintje ontstaan en aan de andere kant een gemeenschappelijke tuin. Plein en tuin waren beide bereikbaar voor alle woningen, maar er waren nu twee orientaties: er waren woningen die georienteerd waren op de gemeenschappelijke tuin en woningen die uitkeken op het pleintje.
Nadat deze opzet was goedgekeurd door de bewoners en door de opdrachtgever kon ik een eerste schetsontwerp maken. Om op eenvoudige wijze te kunnen varieren met het aantal kamers paste ik een lessenaardak toe, dat al of niet was voorzien van grote dakkapellen. De makette van dit schetsontwerp is op de illustraties hieronder te zien. Links de tuinkant, begrensd door de bosrand, rechts het pleintje aan de Korte Bergweg.
Tweede schetsontwerp
Nadat we goedkeuring hadden verkregen van de welstand, werd de locatie gewijzigd. Deze verschoof naar een wat breder deel van de strook langs de Korte Bergweg. Het eerste schetsplan was hier niet meer bruikbaar. Tijd dus voor een nieuw schetsontwerp.
In overleg met de bewonersgroep paste ik de oorspronkelijke, diepe, basisstructuur aan, zodanig dat er opnieuw een pleintje ontstond aan de Korte Bergweg. Dit was mogelijk door het voorste groene blokje, voor de ontmoetingsruimte, naar achteren te schuiven, tot tegen het middelste blokje voor de wasserette. Intussen was de wens ontstaan om het aantal woningen op te voeren. Hiertoe voegde ik drie woningen toe, bovenop de ontmoetingsruimte en wasserette. Zie de linker illustratie hieronder. Om het aantal nog verder op te voeren kon ik nog een drietal woningen toevoegen op de plaats van het achterste groene blokje, de hobbyruimte, die nu ook naar het midden verhuisde.
Omwille van de bezonning van de tuinen stelde de bewonersgroep voor de woningen aan de rechterkant om te draaien. Daardoor kwamen de tuinen van deze woningen aan het binnengebied te liggen, zodat het voortuinen werden.
Door de rijtjes iets te verdraaien ontstond er wat meer ruimte voor de algemene voorzieningen en voor een vierde woning daar bovenop. Van deze nieuwe opzet maakte ik een schetsmaquette. Zie de rechter illustratie.
In de halfronde uitbouw is de ontmoetingsruimte gesitueerd, dit om geluidsoverlast bij de bovengelegen woningen te vermijden. Deze ontmoetingsruimte is nu zo gesitueerd dat er contact is met het pleintje aan de voorkant en met de gemeenschappelijke tuin aan de achterkant. De asymmetrische nok vindt haar oorsprong in een poging de kosten laag te houden. Op deze manier kon de buitenschil van de woningen zo veel mogelijk uit dakpannen bestaan.
Twee berken
Op het pleintje staan twee berken die zijn gered. In de te bebouwen strook moesten namelijk talloze bomen worden gekapt, maar vantevoren was uitgemeten dat twee van deze bomen op het pleintje terecht zouden komen. Dit was doorgegeven aan het bedrijf dat zou gaan kappen, maar toen de kap was begonnen was het dankzij een (mij onbekende) oplettende bewoner te danken dat de twee berken behouden bleven. Zie onderstaande illustratie.
Raster
In dit ontwerp heb ik geprobeerd de mate van beslotenheid cq openbaarheid te onderstrepen door in de gevel verschillende rastermaten toe te passen. Ramen van privevertrekken zijn ontworpen op een raster van 60 x 60 cm, ramen en deuren van woonkamers op een raster van 90 x 90 cm en ramen en deuren van de algemene voorzieningen op een raster van 120 x 120 cm. Iets dat te zien is op de bovenstaande illustratie en op de linker illustratie hieronder. Door de geldende voorschriften lukte dit niet helemaal: 60 cm werd 65 cm en 90 cm werd 85 cm (als ik me niet vergis), maar het effect is toch zichtbaar. Hoe meer prive hoe kleinschaliger de kozijnen en omgekeerd.
Drempelgebieden
In dit plan zijn er drempelgebieden op twee niveaus: ten eerste het pleintje tussen het project en de buurt. Hier kan men in de zomer buiten zitten en in contact komen met buurtgenoten. In eerste instantie misschien kinderen die op het pleintje komen spelen.
De voortuinen van het rijtje woningen aan de rechterkant vormen ook drempelgebieden, deze zien er wat formeel uit, maar zij kunnen werken als een soort veranda vanwaar men zittend op een bankje een praatje kan maken met voorbijkomende medebewoners. Deze voortuinen en de bakjes zijn te zien op de linker illustratie. Op de rechter illustratie zijn achtertuinen te zien, aan de buitenkant van het project, minder formeel, maar ook geen drempelgebied.
Het zou interessant zijn om te onderzoeken welke rol de beide drempelgebieden spelen in de sociale interactie tussen bewoners onderling en tussen bewoners en de buurt.
